Czego obawia się branża lotnicza? Wojna, drogie paliwo, przeregulowanie…

Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA) prognozuje wyższą rentowność linii lotniczych w bieżącym i przyszłym roku. Zyski branży lotniczej osiągną wówczas 25,7 mld dolarów. Będzie to nieznaczna poprawa w porównaniu do 2023 roku. Bieżący ma bowiem wykazać zyski na poziomie 23,3 mld dolarów.

Zrzeszenie zaznacza przy tym, że rentowność branży lotniczej jest krucha i wiele czynników może mieć na nią negatywny wpływ. Oprócz powoli wracających dobrych nastrojów i odchodzących w niepamięć problemów z pandemią, pozostają bardzo poważne ryzyka, którym warto przyjrzeć się z bliska.

Gospodarka nie taka silna

Pierwszym jest stan światowej gospodarki. Tutaj sytuacja wygląda bardzo dobrze – pomimo poważnych trudności, w tym wysokiej inflacji, poziom bezrobocia w skali globalnej pozostaje stosunkowo niski, a w niektórych regionach, w tym w Europie, a zwłaszcza jej Środkowo-Wschodniej części, jest najniższy w historii. Wzrost gospodarczy nie jest jednak zbyt szybki w wielu kluczowych gospodarkach – Niemcy łapią zadyszkę, a Chiny mierzą się ze znaczącym spowolnieniem wzrostu gospodarczego, problemami na rynku nieruchomości i rosnącym bezrobociem wśród młodych, co może wpłynąć na globalne cykle koniunkturalne.

O ile niski poziom bezrobocia z punktu widzenia branży lotniczej oznacza od strony popytu lepszą sytuację niż duża liczba osób bez pracy, o tyle niesie też za sobą pewne zagrożenie. Na niektórych rynkach widać brak rąk do pracy, a lotnictwo, którego marżowość pozostaje niska, ma problem z odzyskaniem pracowników, którzy odeszli w czasie pandemii.

Wojna – pokoju prędko nie będzie

Już na początku wojny w Ukrainie IATA informowała, że jej znaczenie dla globalnego rynku lotniczego nie będzie aż takie duże. Okres pandemii przyniósł ograniczenie ruchu lotniczego pomiędzy Europą a Chinami, a co za tym idzie zamknięcie przestrzeni powietrznej nad Rosją, nie było aż tak dotkliwe. Ucierpieli oczywiście przewoźnicy z Ukrainy i tacy operatorzy jak LOT czy Finnair, ale skala ich działalności nie jest aż tak istotna.

Teraz do wojny w Ukrainie dochodzą walki w Palestynie pomiędzy Izraelem i Hamasem. Ich wpływ ograniczył się jednak do zamknięcia połączeń do Izraela oraz ich niewielkiego ograniczenia do państw ościennych. „Nieoczekiwany pokój w jednym lub w obu przypadkach przyniósłby korzyści branży, ale jakakolwiek eskalacja może spowodować radykalnie odmienny globalny scenariusz gospodarczy, na który lotnictwo nie byłoby odporne” – czytamy w komunikacie IATA.

Ceny paliw

Jednym z efektów wojny na Bliskim Wschodzie jest utrzymywanie się wysokich cen paliwa lotniczego. Po okresie dłuższego, ale powolnego spadku cen, zaczęły one od czasu eskalacji konfliktu rosnąc, ale co gorsze dla lotnictwa – ceny ropy na światowych giełdach i samego paliwa lotniczego zaczęły się jeszcze bardziej zmieniać – w efekcie presja kosztowa na przewoźników jest większa, niż by to wynikało z samego wzrostu cen ropy.

IATA spodziewa się, ze w tym roku średnia cena paliwa lotniczego wyniesie 115,5 USD zaś w roku 2024 będzie nieco niższa i osiągnie poziom 113,8 USD. Zrzeszenie podkreśla przy tym, że chociaż ciągle są to wysokie stawki to są i tak niższe niż 135,6 USD, z którym mieliśmy do czynienia zaraz po rozpoczęciu rosyjskiej agresji na Ukrainę.

Łańcuchy dostaw

Na światowy handel i biznes nadal wpływają problemy z łańcuchem dostaw. Linie lotnicze zostały bezpośrednio dotknięte nieoczywistymi kłopotami z obsługą techniczną niektórych wersji samolotów i silników, a także opóźnieniami w dostawach części. To ograniczyło zwiększenie zdolności przewozowych i odnowienie floty.

Kolejnym wyzwaniem są kwestie związane z dostępnością nowych samolotów, silników, oraz części zamiennych. Zdaniem IATA problemy z łańcuchami dostaw utrudniają przewoźnikom planowanie siatek i rozwój, który nadążałby za popytem, a ograniczenia, jakie się pojawiają utrudniają efektywne wykorzystanie posiadanej floty i planowanie jej zwiększenia czy odnowienia. Kwestia ta pojawia się m.in. przy zakupach nowych samolotów przez PLL LOT, który w ostatnich miesiącach radził sobie, pozyskując maszyny po innych przewoźnikach, a termin dostawy kolejnych maszyn jest istotnym elementem negocjacji z Embraer i Airbus.

Regulacje i przepisy

Po stronie ryzyk regulacyjnych IATA wskazuje wiele przepisów, które mogą doprowadzić do wzrostu kosztów funkcjonowania linii lotniczych. Na pierwszym miejscu pojawiają się oczywiście te związane z wprowadzaniem podatków czy opłat o charakterze środowiskowym, z czym mamy do czynienia m.in. w Unii Europejskiej oraz działania z zakresu praw pasażera i odszkodowań, nawet w sytuacji, gdy za opóźnienie nie odpowiadał przewoźnik.

Wyzwaniem pozostaje też brak spójności niektórych regulacji na poziomie globalnym. Dotyczy to już wspomnianych praw pasażerów, ale także wymogów dostępności czy regionalnych inicjatyw z zakresu ochrony środowiska. Dla przewoźników oznacza to konieczność dostosowywanie się do wielu, często bardzo zróżnicowanych wymogów.