TOPR: 60 lat ratownictwa z powietrza w Tatrach

Śmigłowiec wylądował na Równi Krupowej skąd zabrał na pokład ratownika Zygmunta Wójcika i wystartował do Doliny Pięciu Stawów Polskich. Po 12 minutach lotu śmigłowiec wylądował na brzegu Małego Stawu. Ponieważ nie był przystosowany do lądowania na śniegu zakopał się na ok 80 cm w śniegu! Obecni na miejscu ratownicy Wojciech Bartkowski i Franciszek Spytek odkopali koła śmigłowca co umożliwiło późniejszy start. Krótki opis z Księgi Wypraw ratunkowych i kilka zdjęć z archiwum TOPR zamieszczamy obok. Powrotny lot trwał 8 minut i po wylądowaniu na Równi Krupowej kontuzjowanego narciarza przewieziono samochodem do szpitala w Zakopanem.

Wcześniejszą próbę użycia śmigłowca sanitarnego podjęto 23 lutego 1963 r. Śmigłowiec SM-1 pilotowany przez Tadeusza Augustyniaka podjął próbę lotu także do Doliny Pięciu Stawów. Niestety ze względu na trudne warunki pogodowe (mgła) musiał zawrócić.

Pionierem ratownictwa śmigłowcowego w Tatrach był Tadeusz Augustyniak z Zespołu Lotnictwa Sanitarnego w Krakowie. Pierwszym śmigłowcem użytym w polskich górach był SM-1 wyprodukowany w zakładach w Świdniku na radzieckiej licencji (Mi-1) z rejestracją SP-SAE. Napędzany jednym silnikiem tłokowym z niewielkim nadmiarem mocy, do akcji w górach nadawał się on jednak tylko w stopniu minimalnym. Po 10 latach i dzięki staraniom Tadeusza Augustyniaka, do Krakowa dotarł pierwszy Mi-2. Śmigłowiec z rejestracją SP-WXC wszedł do eksploatacji w 1973 r. Do początku lat 90-tych śmigłowce te stanowiły trzon ratownictwa górskiego.

Następnie w 1990 r. w Zakopanem zademonstrowano najnowszą wówczas maszynę ze Świdnika – śmigłowiec W-3 "Sokół", pierwszy zaprojektowany w Polsce, który trafił do seryjnej produkcji. Wielkim orędownikiem wyposażenia TOPR w śmigłowiec W-3 Sokół został sam Augustyniak. Pierwszy "Sokół" należący do Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego przyleciał do Zakopanego 18 lutego 1993 r. Był darem Kancelarii Prezydenta RP Lecha Wałęsy na rzecz ratownictwa górskiego prowadzonego przez TOPR. Był to fabrycznie nowy egzemplarz z rejestracją SP-SXT. 11 sierpnia 1994 r. niestety uległ katastrofie w czasie akcji ratunkowej, w wyniku której zginęło dwóch pilotów Bogusław Arendarczyk i Janusz Rybicki oraz dwóch ratowników Janusz Kubica i Stanisław Mateja.

Obecnie flotę TOPR-u stanowi śmigłowiec PZL-Świdnik W-3A "Sokół" o rejestracji SP-SXW. Maszyna ta od 28 października 2004 r. służy ratownikom TOPR i zastąpiła uszkodzonego Sokoła SP-SXZ, który 29 stycznia 2003 r. awaryjnie lądował w rejonie miejscowości Murzasichle. Uszkodzenia śmigłowca (między innymi złamana belka ogonowa) okazały się na tyle poważne, że został on wyłączony z dalszego użytkowania.

Śmigłowiec do akcji zabiera pięcioosobową załogę - dwóch pilotów, lekarza i dwóch ratowników (pokładowy i dołowy). Na wyposażeniu znajduje się sprzęt do ratownictwa górskiego oraz medyczny, między innymi dwa defibrylatory (półautomatyczny Laerdal Heartstart FR2 i Lifepak 12 - w niedalekim czasie zostanie zastąpiony przez LP15), plecak reanimacyjny, urządzenie Zoll AutoPulse, ssak, dwie butle z tlenem, szyny, deskę ortopedyczną. Śmigłowiec jest wyposażony także w wyciągarkę Lucas, przez ratowników uważaną za najlepsze rozwiązanie do działań śmigłowca.

W czasie gdy maszyn TOPR ma przestój spowodowany koniecznym przeglądem, ratowników wspomaga np. śmigłowiec wojskowy, który w ubiegłym roku na ten czas stacjonował na Groniku. Pisaliśmy o nim w naszym artykule "Zimowy dyżur ASAR i TOPR".

Fundacja Ratownictwa Tatrzańskiego TOPR zachęca do przekazywania rozliczeń podatku. 1,5 proc. podatku to pomoc, którą można ofiarować nic nie tracąc. W formularzach PIT należy tylko wpisać numer KRS 0000030706 oraz obliczoną kwotę 1,5 proc. podatku. Urząd Skarbowy sam przekaże 1,5 proc. na konto Fundacji TOPR. Przekazane pieniądze służą działalności statutowej Fundacji i poprawie bezpieczeństwa w Tatrach.

Warto także dodać, że producent śmigłowca TOPR-u, firma PZL-Świdnik, będąca od 2010 r. częścią Leonardo Helicopters, dołączyła do prestiżowego grona partnerów Fundacji Ratownictwa Tatrzańskiego. Obecnie raczej nikt nie wyobraża sobie ratownictwa w Tatrach bez udziału „Sokoła”, stworzonego i serwisowanego w zakładach PZL-Świdnik. Czas dotarcia do poszkodowanego oraz szybkiego transportu do szpitala, w wielu skrajnych sytuacjach jest czynnikiem kluczowym dla przeżycia poszkodowanego. „Sokół”, stał się dla wielu turystów symbolem nadziei i pomocy udzielanej w tych najbardziej kryzysowych momentach.