Ryanair: Samozatrudnienie w Buzz typowe dla polskiego rynku

Od 1 stycznia 2019 r. polskie załogi musiały zmienić formę zatrudniania w Ryanairze i przejść na samozatrudnienie, podpisując umowy B2B ze spółką Warsaw Aviation. Tym samym załogi zatrudnione wtedy w Ryanair Sun, a obecnie w Buzz podlegają pod przepisy polskiego prawa, a nie przepisy obowiązujące w Irlandii. 

Umowa B2B (ang. business-to-business) jest umową zawartą między dwoma firmami. Najczęściej będzie to – z jednej strony – osoba samozatrudniona, prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą – a z drugiej – firma zlecająca konieczność wykonywania pracy określonego rodzaju. Osoby zatrudnione na podstawie cywilnoprawnych kontraktów, popularnie nazwanych umowami śmieciowymi, nie podlegają przepisom kodeksu pracy, lecz kodeksu cywilnego. Taka forma zatrudnienia oznacza, że zatrudnione osoby muszą same sobie opłacać składki chorobowe, emerytalne, a także nie mogą zrzeszać się w związki zawodowe, które chronią prawa pracownicze. Kontrakt B2B zwykle może być zerwany przez pracodawcę w każdej chwili, a zwolniony pracownik pozostaje bez żadnej opieki, która jest zapewniana, jeśli jest się zatrudnionym na podstawie przepisów kodeksu pracy.

Ryanair: B2B w Polsce to norma. LOT też tak zatrudnia

Darell Hughes, dyrektor ds. kadr Ryanaira, w rozmowie z Rynkiem Lotniczym nie widzi nic złego w zatrudnianiu osób na umowach cywilnoprawnych, zamiast na umowach o pracę. Hughes wskazuje, że wzorcem zatrudnienia w Polsce są Polskie Linie Lotnicze LOT, które od dłuższego czasu stosują taką formę zatrudniania. Dyrektor ds. kadr podkreślił, że LOT to należący do państwa przewoźnik lotniczy, więcej, jeśli on tak robi, czemu Ryanair miałby zatrudniać na podstawie umów o pracę i odprowadzać do polskiego budżetu więcej podatków. Zatrudnianie w formie B2B jest niczym innym jaka optymalizacją podatkową, która jest dobra z punktu widzenia finansów linii lotniczych, ale nie pracownika, któremu z góry odbierana są wszystkie przysługujące mu na podstawie umowy o pracę zabezpieczenia socjalne np. prawo do płatnego urlopu, płatne zwolnienie chorobowe (LF) urlop macierzyński bądź macierzyński, czy okres wypowiedzenia.

– Zatrudniamy na B2B, bo to normalna rzecz w Polsce. Zgadza się, jesteśmy krytykowani, że tak zatrudniamy, ale każdy kraj ustala swojej własne warunki zatrudnienia. My korzystamy z obowiązującego prawa. Jest to model, który jest zatwierdzony i akceptowalny w Polsce. A przede wszystkim jest to forma zatrudniania oferowana przez LOT, który jest państwowym przewoźnikiem. Jeśli polski rząd zmieni prawo, wtedy … – powiedział Rynkowi Lotniczemu Darell Hughes, dyrektor kadr w Ryanair.

Odkąd Rynair Sun został przekształcony w Buzz, rozpoczęła się ekspansja polskiej spółki tanich linii lotniczych z Irlandii. Buzz zaczął przejmować bazy Ryanaira w krajach bałtyckich, Słowacji, Węgrzech, Austrii, Rumunii, Bułgarii. Starszy, ale także nowi pracownicy w Buzzie są zatrudniani na podstawie polskiego prawa cywilnego, średniego wynagrodzenia obowiązującego w Polsce, ale nie mają gwarancji bycia przydzielonym do pracy w jednej z polskich baz irlandzkich linii. Crewlink, spółka córka Ryanaira odpowiadająca z rekrutację, może przydzielić pracownika do pracy np. w wiedeńskiej bazie. Oczywiste jest, że koszty życia w Polsce różnią się od tych, które występują w Austrii. Wiedeń jest jednym z najdroższych miast na świecie.

Nie ma związków zawodowych, nie ma strajków

Pod koniec 2017 r. Ryanair uznał byt związków zawodowych, co było sporą zmianą prowadzonej przez irlandzkie linie działalności. Na przestrzeni 2018-2019 r. przewoźnik zawarł zbiorowy układy pracy z wieloma związkami zawodowymi. Tylko, że w Polsce tak się nie dzieje, gdyż zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych nie mają możliwości zrzeszania się, gdyż kodeks cywilny nie przewiduje takiej możliwości. A umowy są sporządzane na podstawie prawa cywilnego, a nie prawa pracy.

W zakończonym sezonie letnim Ryanair musiał zmierzyć się ze strajkami w Belgii, we Francji, Hiszpanii, Włoszech. Linie odwołały loty, lecz aby zapewnić realizację zaplanowanej siatki połączeń, do obsługi danych połączeń zostały przydzielony załogi zatrudnione przez Buzz czy Malta Air. A pracownicy zrzeszeni w związkach zawodowych, które ogłosiły strajk, zostali postawieni w tryb gotowości do pracy tzw. standby. Takie działanie również jest obejściem obowiązujących przepisów. Hughes podkreślił, że strajki w ogóle nie dotknęły codziennej działalności Ryanaira. Według Darella Hughesa zabezpieczenie operacyjności siatki przez załogi zatrudnione na umowach B2B w Polsce, które nie mogą prowadzić akcji protestacyjnych, było normalny działaniem.

– Uznaliśmy związki zawodowe w kluczowych dla nas rynkach. W Polsce nie ma związków [bo zatrudniamy na B2B i to nam pozwala uniknąć strajków, od red.]. We Francji nie ma B2B. Na Cyprze również nie ma związków zawodowych, ale ludzie są szczęśliwi, że Ryanair jest tam obecny, bo zatrudnia lokalną społeczność – wyznał Hughes. – Zawarliśmy porozumienie z 90 proc. naszych pracowników – dodał.