Polska leci w kosmos. Jak ARP pomaga nowemu przemysłowi?

Z jakiego powodu ARP zdecydowała się wspierać przemysł kosmiczny?

Początkowo ARP zajmowała się innowacjami dosyć punktowo – inwestowała w firmy, które rozwijały ciekawe innowacyjne technologie pochodzące z różnych branż przemysłu. Z czasem doszliśmy jednak do wniosku, że jednym ze sposobów ograniczenia ryzyka inwestycyjnego jest wybór kilku branż i zbudowanie w oparciu o nich gruntownej wiedzy. Jednym z pierwszych wybranych sektorów był sektor technologii kosmicznych. Przyczyn takiego wyboru było kilka. Po pierwsze, byliśmy już udziałowcem w spółce, która obecnie jest liderem branży – mieliśmy, więc już pewną wiedzę o tym rynku. Po drugie, z przeprowadzonej przez nas analizy wynikało, że warto zająć się tym sektorem, bo jest to po prostu dobry biznes.

Dlaczego?

Szybkie tempo wzrostu rynku kosmicznego oraz wysoka stopa zwrotu z inwestycji sprawiają, że grono inwestorów zainteresowanych technologiami kosmicznymi na świecie systematycznie się powiększa. Zainteresowani byliśmy także dystrybucją innowacyjnych rozwiązań z branży kosmicznej do innych sektorów przemysłu oraz ich adaptacji do powszechnego zastosowania. Kolejnym powodem jest kształcenie w tej branży kadry inżynierskiej o niezwykle wysokich kompetencjach. Ze względu na specyfikę ekstremalnie trudnego środowiska, w którym znajdują się instrumenty kosmiczne, zarządzanie projektami kosmicznymi związane jest z zastosowaniem najwyższych standardów.

To oznacza, że branża kosmiczna ma przed sobą przyszłość

Pozyskaniem doświadczonych inżynierów kosmicznych bardzo zainteresowane są inne branże: np. lotnicza czy automotiv. Nieprzypadkowo właśnie branża kosmiczna została zaliczona przez Unię Europejską do pięciu branż przyszłości w Europie. Na koniec dodam, że i w Polsce, w polityce rządu branża kosmiczna znalazła swoje ważne miejsce. Jest ujęta w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, a także opracowano dla niej osobną strategię sektorową – Polską Strategię Kosmiczną. My w ARP także mamy swoją strategię działania, którą jest Kompleksowy Program Wsparcia Sektora Kosmicznego w Polsce. Mimo że powstał on wcześniej niż Polska Strategia Kosmiczna, zawarte w niej obserwacje i wnioski w znaczącej mierze pokrywają się z naszymi, co niezmiernie nas cieszy, bo świadczy o dobrze wykonanej pracy. Niemniej jednak chciałbym jeszcze raz podkreślić, że dla ARP motywacja do zajęcia się tą branżą była jednak dla nas wyłącznie biznesowa.

Jakie są najważniejsze wyzwania i bariery w rozwoju branży?

Dokładne poznanie wyzwań i barier w rozwoju branży technologii kosmicznych stanowiło dla nas punkt wyjścia do określenia właściwych instrumentów wsparcia. Z wielu rozmów z firmami, jakie przeprowadziliśmy, wynikało, że jednym z ograniczeń wpływającym na rozwój sektora jest brak dostatecznej ilości wykwalifikowanej kadry inżynierskiej. Sektor kosmiczny jest to jeden z tych obszarów przemysłu, w których głównym kapitałem jest wiedza ludzi. Pomimo, że polskie firmy oferują dość dobre wynagrodzenie oraz dają możliwości rozwoju i realizacji osobistych ambicji, wykfalifikowanych pracowników zaczyna coraz bardziej brakować. To jest już dość duży problem.

Jakiej liczby pracowników brakuje najbardziej?

– Z dostępnych analiz wynika, że przy obecnym tempie wzrostu sektora, corocznie powinno trafiać do niego ok. 200 absolwentów studiów o kierunkach technicznych. Branża potrzebuje m.in. absolwentów takich kierunków jak automatyka i robotyka, elektronika i telekomunikacja, elektrotechnika, fizyka techniczna, informatyka, inżynieria materiałowa, lotnictwo i kosmonautyka, mechatronika, mechanika i budowa maszyn. Pytała Pani o bariery, więc wspomnę jeszcze o innych jakie zdefiniowaliśmy.

Kolejną jest na przykład zbyt mała liczba podmiotów na rynku. Obecnie funkcjonuje około 200 firm, które realizowały projekty kosmiczne. Mniej więcej dla 50 z nich technologie kosmiczne są podstawową działalnością. To niewiele. Z małych rozmiarów rynku wynika m.in. niemożność pokrycia potrzebnych kompetencji do integracji choćby satelitów skali mikro.

Trzecią jest niewielka liczba inwestorów gotowych na finansowanie działalności kosmicznej. Mimo, że charakteryzuje się ona wysoką rentownością a rynek stale rośnie, jest z nią związanych także wiele ryzyk. Duża udział prac B+R, niskoseryjność, duża konkurencja na europejskim rynku itd. Dodatkowo nasze firmy, ze względu na krótki czas komercyjnej działalności, posiadają niskie tzw. „space heritage”, czyli brakuje im doświadczenia w udanie przeprowadzonych misjach kosmicznych. To się oczywiście zmienia z roku na roku, ale nadal brakuje nam produktów, które na stałe weszły w łańcuch dostaw największych klientów z segmentu PRIME takich jak Thales, Airbus DS czy też OHB.

Jakie środki zaradcze podjęła w związku z tym Agencja Rozwoju Przemysłu?

Dla każdego z ww. wyzwań zaczęliśmy tworzyć osobne instrumenty wsparcia. W obszarze rozwoju kadr opracowaliśmy pierwszy w Polsce program stażowy dla młodych naukowców w firmach polskiego sektora kosmicznego. W pierwszej edycji opłaciliśmy 60% wynagrodzenia dla 8 stażystów. 6 z nich po półrocznym stażu kontynuuje pracę, co uważamy za duży sukces. 29 sierpnia odbył się finał drugiej edycji stażu – tym razem miejsc jest już 12 w 12 firmach. Rozwijamy także współprace z uczelniami, tak by zachęcić studentów oraz absolwentów do pracy w sektorze kosmicznym. M.in. podpisaliśmy porozumienie o współpracy z Politechniką Warszawską. Na tej uczelni działa największe w Polsce studenckie koło astronautyczne, które staramy się wspierać w miarę naszych możliwości. Jedna z sekcji koła realizuje projekt PW-SAT2, polegający na budowie i wyniesieniu na orbitę 2 polskiego satelity studenckiego. Pomagamy też studentom na innych uczelniach – m.in. z Politechniki Wrocławskiej na której realizowany był projekt DREAM dotyczący sposobu rozprzestrzeniania się opiłków z wiercenia w mikrograwitacji. Być może kiedyś wyniki tych badań przyczynią się do rozwoju górnictwa kosmicznego.