Rada Unii Europejskiej przyjęła 5 czerwca wspólne stanowisko w zakresie zmian w prawach pasażerów linii lotniczych. Jeśli wejdą w życie odszkodowania będą przysługiwały po dłuższym opóźnieniu niż obecnie. O przyjęciu propozycji przedstawionej przez polską prezydencję poinformował minister infrastruktury Dariusz Klimczak.
Unijne Rozporządzenie (WE) NR 261/2004 Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (
w skrócie EU261) to regulacja, która już od ponad 20 lat spędza sen powiek europejskim przewoźnikom lotniczym.
Lista zarzutów podnoszonych przez przewoźników jest długa, ale dotyczy ona przede wszystkim: czasu opóźnienia oraz wielkości odszkodowania (zbyt krótki, kwoty są niezależne od ceny biletu), braku określenia jasnych zasad okoliczności pozwalających na niewypłacanie odszkodowania (TSUE nakazało wypłatę nawet w przypadku śmierci pilota), a przede wszystkim zobowiązania przewoźnika do wypłat nawet jeśli przyczyna nie leżała po jego stronie i wykluczenie lotnisk czy zarządców przestrzeni powietrznej w ponoszeniu tych kosztów.
Komisja Europejska dość szybko zorientowała się, że wprowadzone regulacje są zbyt daleko idące i już w 2013 zaproponowała zmiany. Dojście do porozumienia było jednak przez lata niemożliwe.
Sprawę podjęła Polska w czasie swojej prezydencji. W efekcie udało się wypracować wspólne stanowisko Rady Unii Europejskiej – przeczytajcie co ono oznacza i jakie będą dalsze działania.
Rada Unii Europejskiej ze wspólnym stanowiskiem
5 czerwca 2025 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła wspólne stanowisko w sprawie „jaśniejszych i ulepszonych” przepisów dotyczących pasażerów lotniczych. W komunikacie opublikowanym po spotkaniu Rady możemy przeczytać, że nowe ramy prawne mają na celu ustanowienie prostszych i bardziej przejrzystych zasad dla pasażerów lotniczych, przy jednoczesnym zachowaniu równowagi między wysokim poziomem ochrony pasażerów a zapewnieniem łączności i uczciwej konkurencji w ramach rynku wewnętrznego UE.
– Stanowisko przyjęte dziś przez Radę odpowiada na pilne potrzeby zarówno pasażerów, jak i linii lotniczych w zakresie aktualnych, przejrzystych i jednoznacznych przepisów. Znowelizowane przepisy wprowadzą ponad 30 nowych praw dla pasażerów lotniczych – obowiązujących od momentu zakupu biletu aż do dotarcia na miejsce docelowe, a w niektórych przypadkach nawet poza ten moment. To historyczny krok naprzód, ponieważ przez ostatnie 12 lat nie udało się osiągnąć porozumienia – powiedział Dariusz Klimczak, szef resortu infrastruktury.
Najważniejsze, czyli odszkodowania!
Rada zaproponowała uproszczenie i zmianę warunków w jakich będę wypłacane odszkodowania. Wysokość odszkodowania miałaby więc zależeć od długości podróży i czasu opóźnienia:
Loty do 3 500 km i wewnątrz UE: odszkodowanie za opóźnienia powyżej 4 godz. – 300 euro,
Loty powyżej 3 500 km: odszkodowanie za opóźnienia powyżej 6 godz. – 500 euro.
Obecnie odszkodowania wahają się do 250 euro przy trasach do 1,5 tys. km przez 400 euro na trasach dłuższych do 3,5 tys. km po 600 euro dla tras powyżej 3,5 tys. km przy opóźnieniu wyższym niż 3 godz.
Rada proponuje również zmiany dotyczące zasad odwoływania lotów, za które pasażerowie mogą ubiegać się o odszkodowanie. Pasażerowie, którzy zostaną poinformowani o odwołaniu lotu mniej niż 14 dni przed planowanym wylotem, mają prawo do odszkodowania. W takim przypadku linia lotnicza musi udostępnić pasażerom wypełnione formularze w celu złożenia wniosku o odszkodowanie.
IATA o regulacjach
Za koniecznością zmian w EU261 od wielu lat opowiada się IATA czyli Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych skupiające największe linie lotnicze na świecie. Szef zrzeszenia o tych regulacjach mówi, że są najlepszym przykładam prokonsumenckich regulacji, które nie przynoszą żadnych korzyści pasażerów.
– W ciągu 20-letniej historii EU261 nie odnotowano żadnego spadku liczby opóźnień ani odwołań lotów, przepis ten nie przyniósł żadnych korzyści w zakresie rozwiązywania problemów. Natomiast koszty były ogromne, obecnie wynoszą 5 miliardów euro rocznie – mówi Willi Walsh, dyrektor generalny IATA.
– Zgodnie z EU261, niezależnie od tego, czy przyczyną zakłóceń w podróżach lotniczych są awarie zasilania, systemów IT czy zarządzania ruchem lotniczym, linie lotnicze są zobowiązane do zapewnienia pasażerom opieki i pomocy – przypomina Walsh.
IATA podkreśla, że wydłużenie czasu od jakiego będą naliczane kary jest niezbędne do zorganizowania alternatywnej podróży, a pasażerom zależy przecież na jak najszybszym dotarciu do miejsca docelowego. Zdaniem IATA zmiany pozwoliłby na zredukowanie liczby odwołanych lotów.
Czego chcieliby przewoźnicy?
IATA najchętniej widziałaby wdrożenie zupełnie nowych przepisów bardziej przystających do realiów obecnego rynku. – Polska propozycja jest rozsądna. Uważam, że to krok we właściwym kierunku. Zdecydowanie lepsze niż to, co obowiązywało wcześniej. Ale znowu – gdyby dziś projektować ten system od podstaw, nie sądzę, żeby takie rozwiązania zaproponowano. Zawsze, gdy coś się modyfikuje, jest to dużo trudniejsze niż zaprojektowanie systemu, który od początku byłby skuteczny – mówił na konferencji IATA AGM w New Delhi Walsh.
Bardziej szczegółowo polską propozycje omawiał podczas spotkania w Luxemburgu pod koniec maja jeden z dyrektorów IATA. On również zwracał uwagę na to, że za znaczną część opóźnień w europejskiej przestrzeni powietrznej odpowiadają niewydolne agencje żeglugi i to ich wzmocnienia oraz wdrożenie Jednolitego Europejskiego Nieba przyniosłoby znaczącą poprawę sytuacji.
– Nasza główna propozycja to zmiana progów czasowych uprawniających do odszkodowań. Chcielibyśmy je zmienić z 3 do 5 godzin dla lotów krótkodystansowych i z 5 do 9 godzin dla lotów długodystansowych. W wielu przypadkach byłoby to rozwiązanie korzystne dla wszystkich. Dlaczego? Ponieważ jeśli lot wewnątrz UE opóźni się o 3 godziny, linia często decyduje się go odwołać i wypłacić odszkodowanie, nawet jeśli samolot mógłby odlecieć nieco później. Sądzimy, że wiele z tych odwołanych lotów mogłoby się odbyć w ciągu 5 godzin – podkreślał niedawno na łamach Rynku Lotniczego Rafael Schvartzman, regional vicepresident, IATA.
Furgalski: Propasażerską reformą bym tych zmian nie nazwał
– Z jednej strony ta wersja zmian jest przyjaźniejsza dla pasażera unijnego, bo jednak 4 godziny to nie proponowane początkowo 5 i 9. Z drugiej strony mamy znaczne wydłużenie akceptowalnego opóźnienia w odniesieniu do lotów poza UE. O ile można zakładać, że na krótszych dystansach wewnątrzunijnych łatwiej jest znaleźć lot alternatywny, bo zazwyczaj mamy więcej rejsów tego samego przewoźnika bądź przewoźników konkurencyjnych, to przy lotach na inne kontynenty oferta może być rzadsza, ale przede wszystkim dezorganizuje się pasażerowi życie, często ze względu na przekraczanie stref czasowych – mówi Adrian Furgalski, prezes zarządu Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.
Dodaje przy tym, że dezorganizacja dla pasażera następuje oczywiście przy każdym opóźnieniu, ale wydaje się przy lotach międzykontynentalnych ma gorsze skutki.
Zmniejsza się także wartość odszkodowania, które linie przede wszystkim chciały uzależnić od ceny biletu. Wiedząc jaki procent opóźnień występuje na jakim procencie tras pod względem długości linie dokonały kalkulacji jak płacić mniej. Jest kilka plusów jak chociażby obowiązek dostarczenia pasażerom przez linie lotnicze wypełnionych formularzy aby mogli się ubiegać o odszkodowanie – mówi Furgalski.
– Propasażerską reformą bym tych zmian nie nazwał – podkreśla ekspert.
Furgalski zwraca także uwagę na to, że IATA nie raz podkreślała, że obecne przepisy nie doprowadziły do likwidacji opóźnień w lotach, ale dzięki przyjętym dzisiaj propozycjom też raczej nie będziemy latać punktualniej.
Co jeszcze postanowiła Rada?
Rada podkreśla, że po uzgodnione we wspólnym stanowisku zmiany linie lotnicze będą zobowiązane do zaoferowania pasażerom alternatywnej trasy podróży w najbliższym możliwym terminie, w tym również za pośrednictwem innych przewoźników lub innych środków transportu, jeżeli będzie to odpowiednie.
Dodatkowo, jeżeli linia lotnicza nie zapewni odpowiedniej alternatywy w ciągu trzech godzin od zakłócenia, pasażerowie będą mogli sami zorganizować swoją podróż i ubiegać się o zwrot kosztów w wysokości do 400% pierwotnej ceny biletu.
Prawo do pomocy (napoje, posiłki, zakwaterowanie) zostało jednoznacznie określone. Jeśli linia lotnicza nie zapewni tej pomocy, pasażerowie będą mogli sami ponieść koszty i później ubiegać się o zwrot. W przypadku opóźnienia na płycie lotniska, pasażerowie będą mieli prawo do podstawowej pomocy i powinni zostać wypuszczeni z samolotu po 3 godzinach.
Linie lotnicze będą musiały spełniać surowsze obowiązki informacyjne, zarówno podczas rezerwacji, jak i w zakresie rozpatrywania skarg i wniosków.
Wprowadzone zostaną również rygorystyczne terminy odpowiedzi linii lotniczych na skargi pasażerów. Pasażerowie będą mieli do 6 miesięcy od momentu zakłócenia na złożenie skargi lub wniosku. Linie lotnicze będą miały 14 dni od momentu otrzymania wniosku na wypłatę odszkodowania lub udzielenie jasnej i uzasadnionej odpowiedzi.
Rada zamierza także ograniczyć praktykę „no-show”. Pasażerowie, którym odmówiono wejścia na pokład lotu powrotnego
Długa droga do zmian
Stanowisko Rady zostanie teraz przekazane do Parlamentu Europejskiego w ramach drugiego czytania. Parlament będzie mógł je zatwierdzić, zmienić lub odrzucić. Procedury formalne mogą potrwać bardzo długo i zasadniczo zmienić regulacje proponowane przez Radę – na razie pozostaje nam oczekiwanie na dalsze kroki.
Zapisz
się do newslettera:
