100. rocznica powstania pierwszej wieży na lotnisku czyli narodziny kontroli ruchu lotniczego

Wszystko zaczęło się w Londynie

Wieża została zbudowana na ówczesnym głównym lotnisku Londynu w Croydon i rozpoczęła 25 lutego 1920 r. rozwój kontroli ruchu lotniczego. Sto lat później NATS, jako główna brytyjska służba kontroli ruchu lotniczego, zarządza 2,6 milionami lotów rocznie, które przewożą setki mln pasażerów.

Koncepcja kontroli ruchu lotniczego pojawiła się wraz z powstaniem pierwszych na świecie usług pasażerskich linii lotniczych. Znalezienie sposobu na bezpieczną organizację rosnącego natężenia ruchu sprawiło, że Ministerstwo Lotnictwa Wielkiej Brytanii zleciło budowe nowego budynku na lotnisku Croydon, który zostanie „wzniesiony 15 stóp nad poziomem gruntu” i „dużymi oknami do umieszczenia na wszystkich czterech stronach”. Budynek ten miał zostać nazwany „Wieżą Kontroli Lotniska” i wtedy powstał termin, który pozostawał synonimem kontroli ruchu lotniczego przez ostatnie 100 lat, oraz projekt budynku, który natychmiast był rozpoznawalny.

- W 1920 r. nie było planu, jak powinna wyglądać kontrola ruchu lotniczego, a nawet lotnisko, więc to pierwsi pionierzy opracowali, przetestowali i wdrożyli pomysły, które umożliwiłyby bezpieczny rozwój podróży lotniczych. Wcześniej na lotniskach znajdowały się biura radiowe i „latarnie powietrzne”, ale nie było nic z wyraźnym zamiarem zapewnienia technicznych służb ruchu lotniczego dla samolotów. „Wieża kontrolna” została opisana jako „niezbędny” rozwój, a jej dziedzictwo przetrwało do dzisiaj - powiedział Ian Walker, prezes Historic Croydon Airport Trust.

Pierwsi kontrolerzy - znani jako oficerowie ruchu lotniczego (Civil Aviation Traffic Officers lub CATO) - przekazywali pilotom podstawowe informacje o ruchu, lokalizacji i pogodzie, co samo w sobie było stosunkowo nowym wynalazkiem. Postępy kilkunastu codziennych lotów były śledzone za pomocą podstawowej nawigacji radiowej i nanoszone na papierowe mapy oraz za pomocą szpilek i flag. Dziś 1700 kontrolerów ruchu lotniczego NATS obsługuje do 8 tys. lotów dziennie w najbardziej ruchliwej przestrzeni powietrznej na świecie.

Rozwój kontroli ruchu lotniczego

Bezpieczeństwo w powietrzu stało się fundamentem rozwoju kontroli ruchu lotniczego, która dzięki stopniowo wprowadzanym ogólnoświatowym regulacjom i przepisom, a także doświadczeniu i dobrym praktykom każdego z Państw stała się wartością uniwersalną, na długo przed otwartymi europejskimi granicami.

W początkach lotnictwa podróż samolotem była dostępna jedynie dla nielicznych, dzisiaj jest to jeden z najbardziej powszechnych rodzajów transportu. Radary, które w czasie II wojny światowej pokazywały zaledwie dwa parametry lotu – kierunek i wysokość, dziś zalewają centra kontroli ruchu lotniczego nie kończącymi się potokami informacji na temat każdej przelatującej w ich zasięgu maszyny. Lotniska, które kiedyś wymagały zaledwie w miarę równego pola porośniętego trawą są dziś miastami tętniącymi własnym życiem.

W rozwoju lotnictwa kluczową rolę odegrała, odgrywa i nadal będzie odgrywać kontrola ruchu lotniczego. To właśnie jej jednostki i ich nieustająca modernizacja oraz rozwój pozwalają każdego dnia dotrzeć bezpiecznie milionom pasażerów do wszystkich zakątków Ziemi. Jeszcze w latach sześćdziesiątych nawigacja wymagała instalacji dużych, stacjonarnych radiolatarni w wyznaczonych punktach – a punkty te były łączone ze sobą tak zwanymi drogami lotniczymi. Dzisiaj świat odchodzi już od dróg lotniczych jako nieekonomicznych, wprowadzając Free Route Airspace czyli przestrzeń, w której kapitanowie sami wybierają sobie trasę dla swojego samolotu. Ale to wcale nie koniec drogi – w tej dziedzinie lotnictwa zawsze da się coś jeszcze ulepszyć i zmodernizować. I to jest naszym wspólnym zadaniem na kolejne 100 lat ATC.

Wystawa A6 Alliance

W Madrycie podczas World ATM Congress 2020 członkowie A6 Alliance, pod przewodnictwem Janusza Janiszewskiego, prezesa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, zainaugurują specjalną wystawę dotyczącą 100-lecia kontroli ruchu lotniczego. Główne europejskie agencje zapewniające żeglugę powietrzną pokażą historyczne jak i nowoczesne zdjęcia przedstawiające rozwój tej gałęzi lotnictwa w danym kraju. Następnie wystawa będzie wędrowała po całej Europie.