Prezes PAŻP: Drony przewożące ludzi to nie science fiction, to nieodległa przyszłość (Wywiad)

Łukasz Malinowski, Rynek Lotniczy: W ostatnich dniach media obiegła informacja o dronie transportującym próbki medyczne nad Warszawą. W jaki sposób PAŻP wykorzysta drony w walce z koronawirusem?

Janusz Janiszewski, prezes Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej: PAŻP, jako instytucja zarządzająca przestrzenią powietrzną jest jednym z głównych podmiotów w tym projekcie. Współpracując ściśle ze szpitalem MSWiA oraz innymi służbami państwowymi, m.in. Policją, Strażą Pożarną, Służbą Ochrony Państwa, Urzędem Lotnictwa Cywilnego, stworzyliśmy most powietrzny nad centrum miasta. Dzięki temu nad Warszawą mogą zostać uruchomione regularne loty dronów transportujących próbki medyczne miedzy szpitalem MSWiA na Wołoskiej a Szpitalem Narodowym. We wtorek odbył się test na tej trasie, bezzałogowy statek powietrzny pokonał dystans około 8 km dzielący obydwie placówki w niewiele ponad 10 minut, przelatując nad zakorkowanym z reguły mostem i obszarem Warszawy o gęstym ruchu ulicznym.

To unikalny w skali Europy, a pewnie i świata projekt transportu medycznego z wykorzystaniem dronów w warunkach miejskich. Udaje się to dzięki wykorzystaniu naszego systemu PansaUTM. Przypomnę, że to jedyny w Europie działający operacyjnie system do koordynacji lotów dronów.

Czy to oznacza rewolucję w transporcie dronowym w Polsce?

Na pewno pierwsze jaskółki ogromnych zmian, jakie niebawem nastąpią. Dziś transport medyczny, później transport towarów, a w przyszłości także ludzi. To już nie jest science fiction, to bardzo nieodległa przyszłość. Ogromne zainteresowanie operatorów dronów i sukces naszego systemu PansaUTM dowodzi, że możemy być liderem tych zmian w Europie i ścisłą czołówką w tworzeniu infrastruktury dla bezzałogowych statków powietrznych na świecie. Chcemy dzielić się naszymi doświadczeniami z innymi krajami, które u nas poszukują wzorów dla rozwiązań wprowadzanych u siebie.

A jakie korzyści system PansaUTM ma z perspektywy prywatnych użytkowników dronów?

Dla użytkowników ten system to ogromna wygoda, bo wprowadza pełną cyfryzację, bez formularzy, faksów czy skanów druków. Najlepszym dowodem jest fakt, że od połowy października, gdy PansaUTM działa już we wszystkich rejonach kontrolowanych lotnisk (tzw. CTR) i sektorach służby informacji powietrznej, nie wpłynął do nas ani jeden wniosek w formie papierowej.

Od początku roku do połowy listopada 2020 r. liczba misji wymagających wcześniejszej przed-taktycznej koordynacji z PAŻP zrealizowana poprzez system PansaUTM wyniosła blisko 11 000, natomiast liczba wszystkich operacji dronowych w całym kraju od początku roku przekroczyła 263 616. To oznacza, że liczba operacji bezzałogowych przekroczyła liczbę lotów załogowych w przestrzeni niekontrolowanej zrealizowanych w 2019 r., która wyniosła 260 637.

Informacje dot. aktualnego ruchu w przestrzeni udostępniane przez PAŻP pokazują, że mamy do czynienia ze spadkiem rzędu 70%. Jak wyglądają obecne prognozy dot. powrotu ruchu?

Najnowsza prognoza Eurocontrol dla krajów europejskich na okres od września 2020 do lutego 2021 r. jest korektą scenariusza z kwietnia. Aktualizacja spowodowana była brakiem koordynacji między państwami w zakresie zarządzania podróżami lotniczymi, co spowodowało zamieszanie i brak zaufania pasażerów do podróżowania samolotami w związku z koronawirusem. Globalnie największe spadki dotyczą ruchu przewoźników tradycyjnych. Od początku pandemii spadek w tym segmencie jest na poziomie 85 proc.

Niestety dla Polski scenariusz wygląda jeszcze bardziej pesymistycznie. Dynamika liczby operacji IFR w Polsce kształtuje się poniżej średniej dla obszaru Network Managera, a od momentu reaktywacji ruchu największe spadki odnotowano w kategorii przelotów tranzytowych. Spadek ten wyniósł 70 proc. Loty międzykontynentalne nie reaktywują się w takim samym tempie, a ruch ze wschodu, który przecinał Polskę jest znacznie mniejszy. Ostatnio obserwujemy stagnację i spadki na poziomie 70 proc., ale przy tak dynamicznej sytuacji w spadki tej zimy mogą wynieść nawet 80 proc.

Inna ważna prognoza EUROCONTROL z początku listopada pokazuje perspektywę ruchu lotniczego do 2024 r. Zawiera ona trzy scenariusze kształtowania się ruchu lotniczego w Europie, w zależności od terminu dostępności szczepionki przeciwko SARS-CoV-2. W scenariuszu optymistycznym zakłada się możliwość odbudowy ruchu w Europie do poziomu sprzed pandemii około 2024 r., w bazowym dopiero około 2026 r., a w pesymistycznym aż w 2029 r.

Dla Polski prognoza ruchu mierzonego liczbą trasowych operacji IFR w scenariuszu bazowym zakłada, porównując do 2019 r., że ruch w 2024 r. będzie o około 7 proc. niższy, w pesymistycznym może to być nawet o 25 proc., a optymistyczny zakłada wzrost ruchu o około 2 proc. Natomiast prognoza ruchu mierzonego trasowymi jednostkami usługowymi (SU) dla Polski jest nieco gorsza. W scenariuszu optymistycznym mowa o 4 proc. spadku ruchu względem 2019 r., bazowy zakłada, że ruch w 2024 r. będzie kształtował się na poziomie niższym o 15 proc., natomiast w pesymistycznym spadek może sięgnąć aż -31 proc.

Jak wobec ograniczonych wpływów od linii lotniczych radzi sobie w tej sytuacji PAŻP?

Od początku pandemii mamy niezmienny jeden cel: utrzymać miejsca pracy i stabilność finansową Agencji w sytuacji, gdy nasze wpływy z opłat nawigacyjnych, zostały mocno zachwiane. Cały czas dostosowujemy działalność Agencji do realiów nowej rzeczywistości i poszukujemy nowych źródeł finansowania, które pozwolą zachować stabilność i utrzymać finansowanie innowacyjnych projektów.

Aktywnie działamy w obszarze sprzedaży usług i produktów, np. tych świadczonych przez naszą Inspekcję Lotniczą, a w przyszłości także nowe samochody Energetyki PAŻP. Samolot Inspekcji Lotniczej PAŻP, zwany potocznie Papugą, wykonał w ostatnich miesiącach cztery zlecenia na loty kontrolno-pomiarowe dla dwóch europejskich instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej, a także dla zarządcy lotniska oraz dla wykonawcy systemu ILS w Mołdawii. W ostatnich tygodniach wygraliśmy przetarg ogłoszony przez litewską Oro Navigacija i przez trzy lata będziemy wykonywać loty kontrolno-pomiarowe na terenie Litwy.

Planujemy też wykorzystanie naszych najnowocześniejszych specjalistyczne samochody dla energetyków PAŻP, dla których podstawowym zadaniem jest dbanie o bezpieczeństwo energetyczne urządzeń operacyjnych zapewniających płynny i bezpieczny ruch lotniczy. W przyszłości chcemy wykorzystać te samochody w celach komercyjnych np. na obsługiwanych przez nas lotniskach. Specjalistyczne wyposażenie w połączeniu z wykwalifikowaną kadrą może zostać wykorzystane do zapewniania ciągłości działania całej branży lotniczej.

Cały czas stawiamy też na dynamiczny rozwój innowacyjnych technologii cyfrowych. Przykład inwestowania w cyfryzację, to dofinansowanie przez Centrum Projektów Polska Cyfrowa 61 mln na projekt „Usługi cyfrowe dla bezzałogowych statków powietrznych”, który PAŻP realizuje wspólnie z Ministerstwem Infrastruktury oraz Urzędem Lotnictwa Cywilnego. 51 mln zł w ramach tego projektu przeznaczymy na rozwój naszego flagowego systemu PansaUTM.

Poszukujemy też możliwości sprzedaży naszych produktów na zagranicznych rynkach. Wspólnie z Rządem RP prowadzimy rozmowy z potencjalnymi partnerami.

Czy zmiana ustawy o PAŻP dawałaby nowe możliwości w obszarze pozyskiwania finansowania z innych źródeł? Na jakim etapie jest obecnie?

Kryzys jeszcze bardziej unaocznił konieczność zmiany obecnej ustawy o PAŻP. Żeby móc szybko dostosować dużą organizację jaką jest PAŻP się do niecodziennych sytuacji potrzebna nam większa elastyczność i możliwość dynamicznego reagowania. Zależy nam, by nowa ustawa umożliwiała takie działania. Na bieżąco przekazujemy nasze uwagi Departamentowi Lotnictwa Ministerstwa Infrastruktury, który koordynuję tę sprawę. Liczę, że niebawem nowe prawo zostanie wdrożone.

A jak z kryzysem radzą sobie inne ANSP?

Bardzo różnie, nie ma jednego sposobu na walkę z kryzysem. W ogromnej mierze nasi europejscy odpowiednicy opierają się na wsparciu ze strony państwa. Niemiecki DFS zaciągnął pożyczkę wekslową w wysokości 500 mln EUR. Kwota ta niweluje lukę płynności w 2020 r., ale szacuje się, że do 2025 roku straty DFS wyniosą prawie dwa miliardy EUR. Brytyjski NATS otrzymał pożyczkę w wysokości 92 mln funtów, ale agencja poszukuje kupców na zbędne nieruchomości i udostępnia odpłatnie swoje grunty operatorom komórkowym pod maszty i wieże komunikacyjne.

Hiszpańskie ENAIRE mimo kryzysu zwiększa zakres swoich inwestycji o 26 proc. w 2021 r. i włącza je do hiszpańskiej ustawy budżetowej na przyszły rok. Zaplanowane inwestycje skupione będą wokół głębokich modernizacji technologicznych systemów, cyfryzacji zarządzania firmą i ruchem oraz tzw. „smart mobility” czyli dostosowanie systemu żeglugi powietrznej do operacji dronowych.

Takie wspólne wszystkim działania to na pewno wstrzymanie rekrutacji na stanowisko kontrolera ruchu lotniczego, redukcja nadgodzin i ograniczenia w świadczeniu usług w niektórych portach lotniczych.

Jeżeli jesteśmy już w temacie europejskich ANSP. W grudniu kończy się Pana kadencja jako przewodniczącego grupy A6. Co dalej?

Nieoficjalnie mogę potwierdzić, że jestem po rozmowach z szefami największych europejskich ANSP, podczas których zaproponowano mi drugą kadencję przewodniczącego Rady Sterującej A6. Oficjalna decyzja zostanie ogłoszona na spotkaniu grupy w połowie grudnia br.

W takim razie ogromnie gratuluję i dziękuję za rozmowę.