PAŻP: 405 mln zysku netto w 2021 r. Opóźnienia wyniosły 31 894 minuty

Rok 2021 był kolejnym rokiem, w którym Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zmuszona była mierzyć się̨ ze skutkami ogólnoświatowej pandemii wywołanej koronawirusem SARS-CoV-2. Trwająca ponad dwa lata pandemia spowodowała największy w sektorze lotniczym największy w historii kryzys, wpływając negatywnie na każdy aspekt globalnej sieci lotniczej. Ze skutkami musiały zmierzyć się zarówno linie lotnicze, porty lotnicze, jak i instytucje sprawujące nadzór na żeglugą powietrzną danego państwa.

PAŻP w swoim sprawozdaniu zaznaczyła, że w tamtym roku kluczowym wyzwaniem było zapewnienie płynności finansowej, a także kontynuacja projektów, które w ostatecznym rozrachunku zapewniłyby stabilność́ finansową i rozwój Agencji w kolejnych latach.
 
Zmniejszone koszty osobowe

Zainicjowane w 2020 r. działania, mające zmniejszyć koszty stałe, zostały przedłużone. PAŻP starała się zoptymalizować wszystkie pozycje wydatków, które są związane z personelem firmy, bezpośrednio lub pośrednio, są to tzw. koszty osobowe. W sprawozdawczym 2021 r. PAŻP-owi udało się obniżyć powyższe koszty o ponad 23 proc., co w bardzo istotny sposób wpłynęło na uzyskanie znacznych oszczędności.

Drugi źródłem uzyskanych oszczędności było obniżenie wynagrodzenia części kontrolerów ruchu lotniczego. Na mniejszą wysokość pensji wypłynął spadek ilości operacji lotniczych. Część kontrolerów pracuje na wieży kontroli, łącząc się z pilotami samolotów startujących, lądujących i będących na lotnisku, inni obserwują ruch lotniczy na wskaźnikach radarowych, kontrolując samoloty przelatujące przez polskie niebo lub dolatujące/odlatujące do/z polskich porów lotniczych. Ponadto w omawianym roku opracowany został projekt nowego Regulaminu Wynagradzania, który – po zatwierdzeniu przez ministra infrastruktury – obowiązuje od czwartego kwartału 2021 r.

Dwa kredyty od BGK i 405-milionowy zysk netto

Wprowadzone ogólnoświatowe restrykcje w ruchu lotniczym, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19 i zmniejszyć liczbę osób chorych, przełożyło się̨ na powstanie straty księgowej netto za rok 2020 w wysokości 86 165 589,01 złotych. 4 grudnia 2020 r. Agencja podpisała z Bankiem Gospodarstwa Krajowego umowę̨ kredytu obrotowego w odnawialnej linii kredytowej na kwotę̨ 250 mln złotych. Uzyskane finansowanie stanowiło podstawowe zabezpieczenie dla utrzymania płynności finansowej PAŻP, a pokrycie zanotowanej straty netto miało zostać dokonane przez fundusz zapasowy Agencji.

23 kwietnia 2021 r. zawarta została umowa kredytu inwestycyjnego z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Kredyt wyniósł 550 mln złotych. Środki pozyskane z kredytu zostały przeznaczone na podtrzymywanie płynności finansowej oraz finansowanie lub refinansowanie działalności inwestycyjnej w celu zapewnienia ciągłości pracy polskiej przestrzeni powietrznej przez służby.

Polska Agencja Przestrzeni Powietrznej zanotowała w 2021 r. zysk netto w kwocie 405 027 897,53 złotych, który został, zgodnie z propozycją przedstawioną w sprawozdaniu finansowym, przeznaczony na fundusz zapasowy prowadzony przez Agencję. Sprawozdanie finansowe Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej za rok obrotowy zakończony dnia 31 grudnia 2021 roku, po stronie aktywów i pasywów wykazało środki w wysokości 2 350 102 044,31 złotych.

31 894 minuty opóźnień

W 2021 roku średnie opóźnienie w zarządzaniu przepływem ruchu lotniczego (ang. Air Traffic Flow Management) na trasie wyniosło 0,07 min/lot i było tożsame z ustalonym celem dla Polski, a było znacząco niższe niż̇ to, które zostało wyznaczone w listopadzie 2019 roku i wynosiło 0,30 min/lot. Uwzględniony został spadek liczby operacji lotniczych. W stosunku do spadku liczby operacji ustalono poziom opóźnień́ trasowych i terminalowych dla Polski.

Liczba minut opóźnień w polskiej przestrzeni powietrznej w 2021 roku wyniosła 31 894 minuty. Jest to odpowiednik 533 godzin lub 22 dni. Tak wysoka liczba opóźnień spowodowana była głównie przez niedobór kontrolerów ruchu lotniczego (91 proc.), natężenie potoków ruchu lotniczego (7 proc.). Oprócz tego, wystąpiły również opóźnienia trasowe, których przyczyną były złe warunki atmosferyczne (2 proc.). Większość opóźnień została wygenerowana w grudniu i była wynikiem problemów kadrowych w warszawskiej wieży kontroli lotów. Jak PAŻP zaznaczyła w sprawozdaniu, opóźnienia zanotowane we wcześniejszych miesiącach nie wpłynęły znacząco na wartość ́wskaźnika opóźnień trasowych.

Dynamika liczby operacji w latach 2020-2021, z uwagi na globalną pandemię, kształtowała się̨ znacznie poniżej wrześniowej prognozy Jednostki ds. statystyk i prognoz ruchu lotniczego EUROCONTROL (STATFOR). Prognoza opublikowana w październiku 2021 r. przewiduje, że liczba operacji w polskiej przestrzeni powietrznej może wrócić do poziomu z roku 2019 w roku 2024.

Analogicznie do opóźnień trasowych, wartość wskaźnika opóźnień terminalowych w 2021 r. była kwantyfikowana poziomem ruchu polskich portów lotniczych, który z powodu COVID-19 był znacznie niższy. Liczba operacji lotniskowych w 2021 r. była niższa o 46 proc., jeśli porówna się ją do liczby zanotowanej w 2019 r.

Opóźnienia terminalowe, w tym opóźnienia w kontroli ruchu lotniczego, zostały wygenerowane wyłącznie dla lotnisk w Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Wskaźnik opóźnień terminalowych wyniósł 0,002 min/przylot. Tak jak w przypadku opóźnień trasowych, wartość ta była znacznie niższa niż pierwotnie wyznaczone 0,35 min/przylot.

Na wskaźnik opóźnień terminalowych wpływały opóźnienia wygenerowane przez kontrolę ruchu lotniczego (ATC) (0,001 min/przylot), których udział wyniósł 60 proc., warunki atmosferyczne (0,001 min/przylot, 27 proc.) i opóźnienia lotniskowe (0,0003 min/przylot, proc.). Natężenie potoków ruchu lotniczego na przylotach (ATC Capacity: 0,001 min/przylot) i zmniejszona obsada personelu operacyjnego na przylotach (ATC Staffing: 0,001 min/przylot). Powyższe przyczyny występowały głównie w pierwszych trzech kwartałach sprawozdawczego roku.

Rynek lotniczy w Polsce w 2021 roku

W 2021 r. na sytuację w branży lotniczej nadal oddziaływała pandemia COVID-19, której efektem było wprowadzenie obostrzeń ́i ograniczeń w podróży do wybranych państw. Mniejszy popyt na podróże lotnicze wynikał głównie z powodu obaw pasażerów przed zakażeniem się wirusem, niepewnością̨ odnośnie do realizacji zaplanowanego wyjazdu oraz ewentualną koniecznością̨ odbycia kwarantanny. Ożywienie ruchu lotniczego odnotowano dopiero w drugiej połowie roku, przy czym wpływ na jego poziom miało również̇ pojawienie się̨ pod koniec roku nowego wariantu koronawirusa – Omikrona i wprowadzonych z jego powodu restrykcji.

Według danych ULC, w 2021 r. liczba obsłużonych pasażerów we wszystkich polskich portach lotniczych wzrosła o 35,1 proc. w stosunku do roku 2020, w którym odnotowano spadek aż o 70,3 proc. Liczba operacji trasowych zanotowała wzrost o 25,2 proc. w stosunku do roku poprzedniego, przy czym w 2020 roku spadek wyniósł 57,8 proc.

W 2021 r. PAŻP zanotowała przychody ze sprzedaży z tytułu nawigacji terminalowej wyższe o 29,5 proc. Jeśli te dane porówna się do rezultatu zanotowanego w rekordowym dla branży lotniczej 2019 r., jest to spadek o 47,6 proc. Agencja zanotowała zwiększone przychody z portowych opłat terminalowych. Datki z portów w Bydgoszczy, Zielonej Górze i Szczecinie były mniejsze. Największy wzrost przychodów dotyczył warszawskiego Lotniska Chopina (4,3 mln złotych) oraz Katowic-Pyrzowic (3,9 mln złotych). W ramach postępującej przebudowy port lotniczego w Radomiu, lotnisko było zamknięte dla ruchu cywilnego.

Przewoźnicy i najpopularniejsze połącznia lotnicze

Z polskich portów lotniczych najczęściej korzystali przewoźnicy niskokosztowi. W dalszej kolejności były to linie sieciowe oraz czarterowe. Liderem wśród budżetowych operatorów były irlandzkie linie lotnicze Ryanair DAC oraz ich węgierski konkurent – Wizz Air. Wśród przewoźników tradycyjnych prym wiodły Polskie Linie Lotnicze LOT, Lufthansa oraz Turkish Airlines.

W kategorii linii czarterowych najwyższy udział w runku osiągnął największy polski przewoźnik świadczący usługi lotów czarterowych – Enter Air. Kolejne miejsca zajął Ryanair Sun oraz linie Smartwings. Do tej kategorii zalicza się również̇ dwie frachtowe linie lotnicze: ASL Airlines Belgium oraz European Air Transport Leipzig, które z powodu pandemii trafiły na listę największych użytkowników polskich portów lotniczych.

Zgodnie ze statystykami Urzędu Lotnictwa Cywilnego, w omawianym roku udział liczby pasażerów korzystających z tanich lotów wyniósł 56,1 proc. Podobnie jak w roku poprzednim linie: Ryanair, PLL LOT oraz Wizz Air były liderami przewiezionych pasażerów w polskich portach lotniczych w ruchu regularnym. Natomiast w przypadku kierunków czarterowych najwięcej pasażerów przewieźli następujący czarterowi przewoźnicy: Enter Air, Ryanair Sun i Smartwings.

W 2021 r. w Polsce przeważał segment lotów międzynarodowych. W ramach tej kategorii, uzyskano przychody z opłat terminalowych wzrosły o 33,5 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim, natomiast w przypadku przewozów krajowych przychody były większe o 4,7 proc. Najpopularniejszymi kierunkami podroży do i z Polski w 2021 r. w ruchu regularnym były: Wielka Brytania, Niemcy, Włochy. W przypadku kierunków czarterowych najwięcej pasażerów poleciało do Turcji, Egiptu i Hiszpanii.

Operacje lotnicze w 2021 roku

PAŻP, z tytułu zapewniania użytkownikom w polskiej przestrzeni powietrznej służb żeglugi powietrznej podczas wykonywania lotów w rejonie informacji powietrznej FIR Warszawa, tzn. w czasie przelotu nad terytorium naszego kraju oraz lotów wykonywanych do/z polskich lotnisk kontrolowanych, pobierała następujące opłaty: za usługę̨ nawigacji trasowej oraz nawigacji terminalowej w dwóch strefach. W 2021 r. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej odnotowała ruch trasowy (en-route) w wysokości 473 196 operacji. Natomiast, ruch terminalowy wyniósł 237 984.

Wykonanie ruchu en-route w 2021 r. w ujęciu ogólnym było niższe o 0,6 proc. niż PAŻP zakładał, lecz wyższe o 25,5 proc. w stosunku do roku 2020. Zwiększeniu ruchu o jedną czwartą było możliwe dzięki niskiej wartości bazowej w roku wcześniejszym. 2020. W 2021 r. w dalszym ciągu odczuwalny był wpływ Covidu na działalność, jednakże wprowadzenie szczepionek i zmiana w podejściu państw do wprowadzania ograniczeń umożliwiła wzrost liczby operacji lotniczych. Pomimo stopniowej odbudowy ruchu w 2021 r., był on w dalszym ciągu na poziomie 51,9 proc. w porównaniu do przedpandemiczego 2019 r.

Wielkość ruchu terminalowego, mierzonego liczbą operacji (MVS), obejmuje każdą operację związaną̨ z próbą podejścia do lądowania (z przyziemieniem lub bez). Wykonanie ruchu terminalowego w 2021 r. było niższe o 10,2 proc. w stosunku do zakładanej wartości, lecz o 8,1 proc. wyższe w stosunku do liczby zanotowanej w 2020. Podobnie jak w przypadku operacji trasowych, w operacjach terminalowych widoczny jest również̇ wpływ pandemii COVID-19 na wielkość obsłużonego w 2021 roku ruchu terminalowego. Poziom ruchu terminalowego stanowił jedynie 69,4 proc. wartości notowanych w roku 2019.

Liczba wykonanych trasowych jednostek usługowych opłaconych przez przewoźników z opłat nawigacyjnych wyniosła 2 553 393 i była wyższa niż odnotowana w roku 2020, kiedy wyniosła 2 115 282. Dla porównania, w 2019 r. było to 4 938 377. W przypadku liczby usług zwolnionych z opłat nawigacyjnych było to 32 535 (2021 r.), 30 529 (2020) oraz 33 429 (2019).

Liczba wykonanych jednostek usługowych opłaconych przez przewoźników z opłat terminalowych i obsłużonych przez PAŻP wyniosła 127 351 i była wyższa od liczby w 2020 r., kiedy wyniosła ona 101 362. Największą liczbę operacji terminalowych (MVS) w 2021 r. zrealizowano na Lotnisku Chopina w Warszawie (48 717 MVS).

Zmiana opłat trasowych i terminalowych

Stawka opłaty trasowej na 2021 rok zwiększyła się o 0,92 złotych w stosunku do roku wcześniejszego, tj. z 194,78 do 195,70 złotych. Stawka opłaty trasowej nie uwzględnia tzw. opłaty administracyjnej CRCO.
Zmieniły się także opłaty terminalowe. Zatwierdzono dwa rodzaje stawek: na poziomie 343,08 złotych dla Warszawy oraz 791,12 złotych dla regionalnych portów lotniczych. W 2020 r. stawka opłaty terminalowej dla Warszawy była niższa o 22,98 złote i wynosiła 320,10 złotych, Jeśli chodzi o 14 innych portów, stawka była niższa o 9,23 złotych i wynosiła 781,89.