iTEC OneSky – europejski system kontroli ruchu lotniczego już po testach w Polsce

– Przetestowane na platformie walidacyjno-testowej w Polsce rozwiązania mają szansę stać się fundamentem dalszej ewolucji uniwersalnego systemu obsługującego przestrzeń powietrzną największych krajów europejskich w kolejnych latach – twierdzi Janusz Janiszewski, prezes Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, która jest członkiem Kooperacji ITEC opracowującej iTEC OneSky.

System iTEC OneSky jest odpowiedzią na strategię Unii Europejskiej mówiącą o konsolidacji przetwarzania danych o ruchu lotniczym i udostępniania ich ośrodkom kontroli ruchu. Do tej pory System iTEC w wersji pierwszej (iTEC V1) został wdrożony w 2016 r. w Centrum Zarządzania Wyższą Przestrzenią Lotniczą w Prestwick (Wielka Brytania), oraz Karlsruhe (Niemcy) w 2017 roku. Od 2020 roku system oparty na wersji drugiej (iTEC V2) funkcjonuje w Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym w Wilnie na Litwie. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej przystąpiła do Kooperacji iTEC w 2017 roku, wspólnie ze swoim partnerem w Baltic FAB - litewską Oro Navigacija.

Konieczność stworzenia kompleksowego i ujednoliconego rozwiązania stało się powodem powołania programu rozwoju systemu iTEC w wersji trzeciej (iTEC V3) – obecnie pod nazwą iTEC OneSky.

Wdrożenie systemu rozpoczęła jako pierwsza Polska Agencja Żeglugi Powietrznej. Swoją decyzją z sierpnia 2020 roku wyprzedziła inne uczestniczące w Kooperacji agencje żeglugi powietrznej, w tym Niemców, Hiszpanów i Brytyjczyków, którzy do wdrożenia wspólnego opracowania iTEC OneSky dołączyli w 2021 roku.

– Podstawowe zalety nowego Systemu, takie jak precyzyjne zarządzanie trajektorią lotów, duże wyprzedzenie w przewidywaniu konfliktów, płynne i zautomatyzowane zapewnianie separacji oraz optymalizacji trajektorii statków powietrznych wygenerują szereg korzyści dla klientów PAŻP – tj. linii lotniczych, m.in. zwiększenie pojemności przestrzeni lotniczej i zredukuje kolejki przy zwiększającym się natężeniu ruchu, a co za tym idzie, umożliwi szereg korzyści operacyjnych ekonomicznych i środowiskowych – m.in. eliminację opóźnień lotów, skrócenie tras i czasu podróży, zużycia paliwa oraz emisji CO2 – wyjaśnia prezes Janiszewski.

Pierwsza sesja testowa platformy rozwojowej (iTEC Path Finding) dla iTEC OneSky odbyła się pod koniec czerwca tego roku w Madrycie z udziałem ponad setki reprezentantów europejskich agencji żeglugi powietrznej. W ich trakcie bazowano w dużej mierze na rozwiązaniach wypracowanych w trakcie początkowej fazy realizacji projektu w PAŻP, kiedy zgłoszono ponad 100 propozycji zmian w Systemie i określono ponad 300 zadań do wykonania przez grupy robocze. W konsekwencji podczas testów w Madrycie udało się sprawdzić aż 19 głównych scenariuszy oraz towarzyszące im scenariusze uzupełniające z wykorzystaniem polskiej konfiguracji systemu P_21/iTEC i struktury polskiej przestrzeni powietrznej.

– Obecność Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej w definiowaniu europejskiego systemu i jego pierwszych wdrożeniach daje agencji realny wpływ na kształt przyszłego system przetwarzania danych ruchu lotniczego. Udział PAŻP w Kooperacji iTEC zapewnia nie tylko możliwość wykorzystania do budowy nowego systemu najlepszych praktyk i doświadczeń największych ANSP ale i rozłożenie ciężaru organizacyjnego i finansowego związanego z jego opracowaniem i wdrożeniem na większą liczbę zainteresowanych podmiotów. Natomiast w kontekście optymalizacji lotów istotne jest, że w wyniku wdrożenia Systemu PAŻP będzie wśród pierwszych europejskich ANSP posiadających narzędzie do zarządzania trajektoriami statków powietrznych na całej ich trasie – funkcję Flight Object Interoperability – dodaje prezes Janiszewski.

Projekt rozwoju systemu w PAŻP obejmuje dwa zasadnicze etapy. Pierwsze wdrożenie – w OKRL Poznań – zakłada budowę systemu możliwie zbliżonego do docelowej konfiguracji i przeznaczenie go jako systemu zapasowego, na wypadek jakichkolwiek problemów z wykorzystaniem infrastruktury zarządzania ruchem lotniczym z Warszawy, zgodnie z założeniami programu Zapewniania Ciągłości Służb Żeglugi Powietrznej. System będzie wykorzystany także jako platforma szkoleniowo-familiaryzacyjna dla kontrolerów, personelu technicznego i nadzoru operacyjnego oraz do weryfikacji nowych rozwiązań technologicznych. Zakończenie wdrożenia w Poznaniu planowane jest na rok 2024.

Drugie wdrożenie – w planowanym nowym ośrodku kontroli ruchu lotniczego w Regułach pod Warszawą zakłada uzyskanie docelowej architektury i funkcjonalności, z przeznaczeniem systemu do zapewniania ciągłej pracy operacyjnej. Zakończenie wdrożenia zaplanowane jest na rok 2027.