CPK zadowolone z kontroli NIK. „Ogólna ocena jest pozytywna"

Najwyższa Izba Kontroli wskazała, że spółka CPK podjęła skuteczne działania organizacyjne mające na celu utworzenie struktur i wdrożenie procedur służących koordynacji i kontroli realizacji przedsięwzięć w ramach programu CPK. W prowadzonych postępowaniach przetargowych spółka stawiała adekwatne do przedmiotu zamówienia mające zapewnić udzielenie zleceń doradcom z odpowiednimi kwalifikacjami.

Według CPK ogólna ocena kontroli NIK w spółce jest pozytywna. Najczęściej powtarzającym się bowiem zdaniem w wystąpieniu pokontrolnym jest: „w działalności kontrolowanej jednostki przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości”. Ustanowione procedury dotyczące monitorowania postępów realizacji projektów, identyfikacji ryzyka niedotrzymania terminów ich realizacji oraz podejmowania działań zaradczych były odpowiednie do jej zakresu działalności, a kontrola nie stwierdziła działań niegospodarnych w zbadanych postępowaniach. NIK wskazuje na pewne ryzyka związane z inwestycją, np. ryzyko niedotrzymania terminu, jednak takie ryzyko występuje przy realizacji każdej inwestycji, a spółka CPK podejmuje odpowiednie kroki aby to ryzyko minimalizować.

Nieuzasadniona teza o wysokim prawdopodobieństwie nieukończenia budowy w terminie

Według przedstawicieli spółki teza NIK o wysokim prawdopodobieństwie nieukończenia budowy do 2027 roku jest nieuzasadniona, także na podstawie argumentów przytoczonych przez samą NIK. CPK zatrudnił bowiem doradcę strategicznego, master plannera, prowadzi wykup nieruchomości, ma zapewnione finansowanie, pozyskał wstępne deklaracje inwestora z Korei Południowej, jest wyłaniany master architekt, rozpoczął się przetarg na prace budowlane i przygotowawcze, prowadzone są badania terenowe, środowiskowe, geologiczne, geodezyjne, kartograficzne, meteorologiczne, a także opublikowano wstępną preferowaną lokalizację portu. W tym roku złożony zostanie również wniosek o decyzję środowiskową. To zaledwie kilka z przedsięwzięć, które sprawiają, że rozpoczęcie budowy w 2027 roku jest możliwe i zostanie zrealizowane, jak zapewnia CPK.

NIK stwierdził, że nie sporządzono kompleksowego budżetu dla pełnego okresu inwestycji, a program wieloletni dotyczy okresu 2021-2023. Przedstawiciele spółki bronią się wytycznymi ustawowymi. Dokument o finansach publicznych dopuszcza bowiem realizację programów wieloletnich etapami i to jest najlepsza droga w przypadku CPK: najpierw planowany jest etap prac przygotowawczych czy projektów do 2023, a dopiero po tych analizach (m. in. właśnie studiach wykonalności) przygotowany zostanie program wieloletni na lata budowy, czyli po 2023 roku.

NIK miał zastrzeżenia, że nie sporządzono dotychczas studium wykonalności dla całego programu CPK, które określiłoby warunki jego realizacji. W koncepcji CPK nie przedstawiono także pełnego uzasadnienia biznesowego. W tym przypadku przedstawiciele spółki podkreślili, że studia wykonalności, jak i analizy biznesowe i opłacalności, są dokonywane oddzielnie na poziomie każdej inwestycji programu CPK. To lepsza metoda, bo pozwala jednostkowo, bardzo precyzyjnie oszacować i ustalić aspekty biznesowe CPK. Dla lotniska takie szacunki wykonano w teście prywatnego inwestora i w biznesplanie, a dla kolei takie prace trwają już na ok. 1000 km linii w ramach STEŚ.

NIK alarmował ponadto, że jest ryzyko nieuzasadnionego wzrostu kosztów w zakresie zarządzania projektami. – Wdrożyliśmy zasady zarządzania i procedury zarządzania projektami. Powołaliśmy biuro zarządzania programem. Dla każdego projektu monitorowany jest harmonogram i budżet, ustalana jest też reakcja na każde ryzyko, które się ziści, wraz ze wskazaniem właściciela oraz statusem podjętych działań. Co więcej, jak sama przyznała NIK, w nowelizacji ustaw o CPK zostały zawarte mechanizmy, które będą efektywnie zapobiegać ryzykom – odpowiedzieli przedstawiciele spółki.

Etapowanie to działanie w pełni zgodne z praktyką i przepisami

NIK wnioskuje o ustalenie pełnego planu finansowania programu CPK. Według przedstawicieli spółki etapowanie, również w wymiarze finansowania inwestycji, to działanie w pełni zgodne z praktyką i przepisami. Ustawa o finansach publicznych (art. 136 ust. 3) dopuszcza bowiem realizację programów wieloletnich etapami i to jest najlepsza droga w przypadku CPK. Dodatkowo przygotowano dokumenty, które zakładają wieloletnie planowanie finansowe.

NIK wnioskuje także o opracowanie analiz wykonalności poszczególnych projektów. Przedstawiciele CPK przypominają, że takie analizy zostały zrealizowane. Test prywatnego inwestora wykazał bowiem 10 proc. zysk na realizacji części lotniskowej CPK. Opracowany został również biznesplan. – W 2021 roku rozpoczęliśmy STEŚ dla 1000 km linii kolejowych. W tym roku rozpoczynamy kolejne. Łącznie do końca 2022 roku STEŚ będą prowadzone na ok. 1800 km linii – podkreślono w odpowiedzi. 

Według NIK w koncepcji CPK nie przedstawiono pełnego i realnego harmonogramu oraz szczegółowych wyliczeń finansowych spodziewanych korzyści. – Zgodnie z ustawą o CPK te elementy są przygotowywane dla poszczególnych projektów osobno. To rozwiązanie znacznie bardziej efektywne i celowe niż ustalanie tych aspektów na poziomie całego programu inwestycyjnego – przekonują przedstawiciele spółki. 

NIK wnioskował ponadto o wypracowanie planu działalności Lotniska Chopina oraz strategii rozwoju PPL w okresie po oddaniu do użytku CPK. Według przedstawicieli spółki takie plany są tworzone i realizowane. Znajdują one odzwierciedlenie w opracowanej przez PPL aktualizacji Planu Generalnego Lotniska Chopina Lotniska Chopina w Warszawie (2021-2040)  – przypomniano. Na koniec zapewniono o prowadzeniu szeregu analiz korporacyjnych na podstawie art. 23 ustawy o PPL. – Prace te zostaną sfinalizowane na przełomie 2021 i 2022 roku – podsumowali przedstawiciele CPK.