"Cyfryzacja to efektywność, oszczędność i troska o środowisko"

Jaki jest cel projektów, w ramach których prowadzisz swoje prace?

Jarosław Piełunowicz, PAŻP: Na początku trzeba przypomnieć, że podstawowe zadanie kontrolera to zapewnienie bezpiecznej separacji między statkami powietrznymi. Ponieważ statki powietrzne stają się coraz liczniejsze i zróżnicowane, zarządzanie przestrzenią powietrzną staje się bardziej skomplikowane. To sprawia, że praca kontrolera jest złożona i pracochłonna. W ramach programu SESAR 2020 prowadzimy projekty PROSA (PJ.10) i 4DSkyways (PJ18W2), w których pracujemy nad wykorzystaniem najnowszych technologii. Celem jest by zautomatyzować niektóre aspekty systemu tak, aby kontrolerzy mogli łatwiej i bezpieczniej obsługiwać ruch w sposób płynny i efektywny. Cele PROSA i jej kontynuacja w 4DSkyways w dużym stopniu odzwierciedla założenia rozwoju ATM nakreślone w europejskim ATM Master Plan i Airspace Architecture Study.

A jaki jest polski wkład w ramach tych europejskich projektów?

W PAŻP skoncentrowaliśmy się na walidacji nowych i ulepszonych narzędzi do wykrywania i rozwiązywania konfliktów dla kontrolerów ruchu lotniczego. Na przykład, opracowaliśmy rozwiązanie wykorzystujące dane pochodzące z samolotu (poprzez Extended Projected Profile - EPP), które do tej pory były dostępne tylko dla załogi kokpitowej samolotu. Wykorzystanie tych danych otwiera nowe horyzonty dla systemów naziemnych, które mogą lepiej przewidywać i reagować na zamiary samolotów, a dzięki temu lepiej planować i zarządzać ruchem lotniczym. Również kontrolerzy mają bardziej wiarygodne informacje, aby przewidzieć trajektorię samolotu, co z kolei daje im lepszą świadomość sytuacji w ruchu i pozwala planować ruch z większym wyprzedzeniem.

Big data w lotnictwie.

Tak, rozwiązania, nad którymi pracujemy, są w dużym stopniu oparte na danych i polegają na nowych sposobach odbierania i przetwarzania nowych i złożonych danych lotniczych. Wykorzystujemy również techniki uczenia maszynowego, aby zwiększyć rolę automatyzacji w tych narzędziach do wykrywania i rozwiązywania konfliktów, wraz z rosnącą rolą automatyzacji tych narzędzi. Inne rozwiązania w ramach portfolio PROSA i 4DSkyways opierają się na wirtualizacji (np. wirtualne centra), technologiach rozpoznawania głosu (np. ulepszone stanowiska pracy kontrolerów) oraz przewidywaniach trajektorii i usprawnieniach CPDLC (Controller Pilot Data Link Communication).

Jak te rozwiązania zmienią pracę kontrolerów?

Oczekujemy, że nasze rozwiązania przyczynią się do zwiększenia efektywności i bezpieczeństwa pracy kontrolerów. Wraz z lepszą informacją przychodzi większa świadomość sytuacyjna i stabilny obraz ruchu lotniczego - wszystko to znacznie usprawnia pracę kontrolerów. Mechanizmy wykrywania i rozwiązywania konfliktów, możliwe dzięki automatyzacji, będą wspierać kontrolerów, uwalniając ich cenny czas, aby mogli skupić się na bardziej wymagających zadaniach.

Czy i kiedy efekty projektów PROSA i 4DSkyways wejdą do użytku?

Niedługo. Rozwiązania opracowywane w ramach PROSA i 4DSkyways są na etapie badań pre-industrializacyjnych, tzn. ostatnim etapie sprawdzenia ich funkcjonowania i określenia wymagań dla systemów operacyjnych. Równolegle PAŻP rozpoczął wraz z innymi ANSP z Europy oraz firmą INDRA prace nad nowy system zarządzania ruchem lotniczym iTEC OneSky (iTec V3). System ten jest również platformą walidacyjną dla badań PROSA i 4DSkyways, co automatycznie skróci czas industrializacji i otworzy prostą drogę do wdrażania nowych funkcjonalności, które teraz są na etapie innowacji. PAŻP jako pierwszy w Europie chce wdrożyć system iTEC OneSky w nowym centrum ruchu lotniczego w Poznaniu w roku 2024, a następnie w Warszawie.

Czy dla pasażera te zmiany wynikające z wdrożenia tego rozwiązania będą zauważalne?

Tak, jak najbardziej. To m.in. dzięki tym rozwiązaniom pasażerowie nie będą musieli godzinami oczekiwać na lotnisku na opóźniony lot. Efekty naszych prac pozwolą przewidzieć tego typu problem na wiele godzin przed jego wystąpieniem. Ponadto lepsza świadomość sytuacyjna i planowanie ruchu będą oznaczać lepsze zarządzanie i przepływ ruchu lotniczego, a to wszystko przyczyni się do zmniejszenia spalania paliwa, a co za tym idzie mniejszych emisji CO2 i wpływu transportu lotniczego na środowisko, co w dzisiejszych czasach jest tak ważne.

Obecna pandemia zrewidowała szereg planów i pomysłów. Czy uważasz, że w sytuacji przewidywanej wieloletniej odbudowy ruchu nadal potrzebna jest nam jednolita europejska przestrzeń powietrzna?

Europejska przestrzeń powietrzna jest ograniczonym zasobem. Idea jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej to dążenie do osiągnięcia maksymalnie efektywnego wykorzystania tego zasobu. Podobnie jak w wielu innych aspektach naszego życia, technologie cyfrowe mogą pomóc rynkowi ATM działać skuteczniej. To prawda, że ruch lotniczy uległ znacznemu spowolnieniu w ostatnim roku z powodu COVID19, a prognozy wskazują, że dopiero w ciągu kilku lat wróci do poziomu sprzed pandemii. Jednak już teraz musimy być na to przygotowani i posiadać odpowiednie narzędzia, aby zarządzać ruchem tak efektywnie, jak to tylko możliwe. Cyfryzacja oraz nowe narzędzia i systemy są najlepszym sposobem na osiągnięcie tego celu.