WTO: USA nie powinny wspierać Boeinga

Światowa Organizacja Handlu 9 czerwca zakończyła postępowanie dotyczące stosowania się Stanów Zjednoczonych do dotychczasowych orzeczeń i wydała raport, z którego wynika, że po raz drugi jej orzeczenia zostały zignorowane. Pierwsza skarga została rozpatrzona w 2012 roku. Airbus cieszy się z decyzji WTO, a szczególnie z zawartego w niej stwierdzenia, że obniżenie podatków przez stan Waszyngton doprowadziło do utraty przez Airbusa zamówień na kwotę 16 mld dolarów, przejętych przez konkurenta ze Seattle. Ten fragment orzeczenia może być podstawą do wprowadzenia wartych miliardy dolarów sankcji handlowych wobec Stanów Zjednoczonych.

Wsparcie dla Boeinga

Według Airbusa, poprzednie orzeczenie WTO, wydane w marcu 2012 roku, jasno stwierdzało, że część dotacji dla Boeinga od Stanów Zjednoczonych była nielegalna i że powinny one zostać wycofane (lub ich działanie zneutralizowane) w ciągu 6 miesięcy. W sierpniu 2012 roku Stany Zjednoczone ogłosiły, że podjęły wszystkie niezbędne środki, by zastosować się do orzeczenia. Jednak Unia Europejska w dalszym ciągu wskazywała, że nieuczciwe wsparcie dla Boeinga trwa – chodziło między innymi o wsparcie R&D ze strony NASA, FAA i amerykańskiego Departamentu Obrony oraz o wielomiliardowe ulgi podatkowe ze strony stanu Waszyngton. Zachętami finansowymi została wsparta również produkcja modelu 787 Północnej Karolinie.

Według WTO, przez ostatnie pięć lat, w ciągu których Stany Zjednoczone ignorowały orzeczenie z 2012 roku, nielegalne dotacje spowodowały utratę przez Airbusa przynajmniej 300 zamówień o szacowanej wartości od 15 do 20 mld dolarów. Jeśli dodać do tego kwoty wynikające z poprzednich orzeczeń WTO, to wsparcie Stanów Zjednoczonych dla Boeinga kosztowało Airbusa 100 mld dolarów.

Boeing zwyczajowo odbija piłeczkę argumentując, że to Airbus od lat otrzymuje nielegalne dotacje, krzywdzące amerykańskich pracowników. Przypomina, że Stany Zjednoczone złożyły podobny pozew przeciw Unii Europejskiej i Airbusowi jeszcze w 2006 roku, a ostatnie orzeczenie WTO nie zmienia faktu, że Airbus otrzymuje od Unii Europejskiej nawet większą pomoc.

W sprawie wsparcia ze strony NASA i Departamentu Obrony, Boeing tłumaczy, że otrzymał zapłatę za badania zlecone przez te dwie agencje. Rząd Stanów Zjednoczonych wskazuje, że projekty badawcze NASA zostały podjęte dla dobra publicznego i w rezultacie ich wyniki zostały szeroko udostępnione – mógł z nich skorzystać także Airbus. W sprawie obniżenia podatków natomiast odpowiada, że federalne ulgi eksportowe zostały zniesione, a co do ulg stanowych, to są one zwykłymi narzędziami ekonomicznego rozwoju i pozostają w zgodzie z regułami WTO. Podobnie odnosi się do projektów infrastrukturalnych wymienionych w pozwie – zostały one zrealizowane w interesie publicznym i nie korzysta z nich wyłącznie Boeing.

Wsparcie dla Airbusa

Boeing uważa pozew UE za próbę odwrócenia uwagi od ciążących nad nią samą wyroków. WTO stwierdziło, że nielegalne dotacje ze strony Unii wyniosły 22 mld dolarów. Unia nie ustosunkowała się jeszcze do tych zarzutów. Największa pomoc ze strony Unii to „pakiet startowy” – bardzo korzystne pożyczki dla Airbusa z przeznaczeniem na rozwój nowych produktów. Ich spłata jest związana z realizacją zamówień, co oznacza, że zazwyczaj rozpoczyna się dopiero po kilku latach od uruchomienia projektu. Co więcej, oprocentowanie pożyczki jest znacznie niższe od komercyjnego, a w przypadku gdy produkt nie osiągnie planowanego poziomu sprzedaży, kwota pozostała do spłaty jest umarzana. Tego typu pomoc oznacza dla Airbusa, między innymi: sztucznie obniżony koszt kapitału, niższe ryzyko dla projektów, możliwość sprzedaży po zaniżonych cenach. Powoduje także, że firma może wprowadzić nowe produkty na rynek znacznie szybciej.

Orzeczenie WTO w sprawie pozwu wniesionego przez Stany Zjednoczone zapadło w czerwcu 2010 roku i zostało podtrzymane w maju 2011 roku. WTO orzekła, że Airbus otrzymał nielegalne dotacje w wysokości 18 mld dolarów, z czego 15 mld w ramach „pakietu startowego”. Rządy wspierające Airbusa dostały czas do grudnia 2011 roku, by negatywny wpływ dotacji zlikwidować. 22 września 2016 roku WTO oświadczyła, że europejskie rządy nie tylko tego nie zrobiły, ale udzieliły dodatkowej nielegalnej pomocy w wysokości 5 mld dolarów, by wesprzeć produkcję Airbusa A350. Unia Europejska złożyła apelację, ale rząd Stanów Zjednoczonych spodziewa się, że będzie w stanie, po jej rozstrzygnięciu jeszcze w tym roku, uruchomić procedurę WTO skutkującą nałożeniem karnego cła na europejski eksport w celu zrównoważenia odniesionych strat.