Piloci nie chcą pracować na śmieciówkach

ECA, europejskie stowarzyszenie pilotów, z zadowoleniem przyjęło zwołanie debaty ministrów transportu krajów członkowskich UE, dotyczącej „Społecznych aspektów przemysłu lotniczego”, która odbyła się 8 czerwca. Jednakże debata to za mało. Potrzebne są konkretne zobowiązania ze strony państw i Komisji Europejskiej, które ukróciłyby proceder stosowania przez linie lotnicze nietypowych form zatrudnienia, formuły Pay-to-Fly czy fikcyjnego samozatrudnienia członków załogi.

Spotkanie ministrów odbywa się na tle głębokich zmian, jakie zaszły w ostatnich latach na lotniczym rynku pracy. Więcej niż jeden na sześciu pilotów jest zatrudnionych „nietypowo” – za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej, w ramach fikcyjnego samozatrudnienia, czy na kontrakcie bez zagwarantowanej płacy minimalnej. W modelach biznesowych niektórych przewoźników odsetek „nietypowych” pracowników sięga nawet 70%. Najbardziej narażeni są młodzi pracownicy – 40% pilotów w wieku od 20 do 30 lat wykonuje loty, mimo że nie posiada umowy podpisanej bezpośrednio z przewoźnikiem. Skrzynki mailowe młodych bezrobotnych pilotów zapełniają także oferty Pay-to-Fly, wymagające od nich zapłacenia linii za możliwość wylatania godzin i zdobycia doświadczenia za sterami w czasie regularnych rejsów pasażerskich.

– Najwyższy czas zdać sobie jasno sprawę, że niektóre linie lotnicze zwiększają zyski wykorzystując nietypowe formy zatrudnienia. Uchylają się od społecznych zobowiązań, okradają swoich pracowników z należnego im poczucia bezpieczeństwa i odmawiają sprawiedliwego traktowania, unikają płacenia podatków i składek ubezpieczeniowych – mówi przewodniczący ECA, kapitan Dirk Polloczek. – Jednakże Unia Europejska w dalszym ciągu podtrzymuje poparcie dla niesprawiedliwych „nowych modeli biznesowych”, nie podejmując żadnych działań w celu ich powstrzymania, a w niektórych przypadkach wręcz otwarcie je promując. Tymczasem Unia i kraje członkowskie powinny jasno i wyraźnie powiedzieć, że chcą zmiany i że konkretne środki zostaną wprowadzone w życie, by ukrócić proceder „nietypowego” zatrudnienia – dodaje Polloczek.

Nadużywanie nietypowych form zatrudnienia odbija się także na poziomie bezpieczeństwa lotów. Z przeprowadzonych w 2015 roku przez uniwersytet w Gandawie badań wynika, że obniżają one zdolność i chęć pilotów do podejmowania niezależnych, krytycznych dla bezpieczeństwa decyzji. W 2016 roku London School of Economics przeprowadziła inne badanie, z którego wynika, że korporacyjna kultura bezpieczeństwa jest niższa w przypadku linii lotniczych korzystających z nietypowych form zatrudnienia. Objęci nimi piloci, między innymi, czują większą presję, by podejmować niekomfortowe i ryzykowne decyzje, oraz są mniej skłonni dawać wyraz obawom związanym z zagrożeniami dla bezpieczeństwa. Wyniki tych badań są niepokojące, ponieważ presja na lekceważenie procedur ma bezpośredni wpływ na możliwość wystąpienia wypadków.

W celu powstrzymania nadużyć związanych z nietypowymi formami zatrudnienia, powinna zostać wprowadzona obejmująca całą Unię Europejską zasada, zobowiązująca przewoźników do stosowania bezpośredniego zatrudnienia i ograniczająca zawieranie kontraktów pośrednich oraz podwykonawstwo do sytuacji nadzwyczajnych.